Covid-19 özelinde kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği hakkında sıkça sorulan sorular

Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak tanımlanan yeni tip korona virüsü (Covid-19) birçok alan ve konuda olduğu gibi iş dünyasında istihdam açısından da etkilerini olumsuz olarak göstermektedir. Kamu otoriteleri tarafından Covid-19 salgınının istihdama yönelik olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla birtakım yeni uygulamalar yürürlüğe alınmakla beraber yürürlükte bulunan bazı uygulamalarının alanı genişletilmekte ve uygulanması kolaylaştırılmaktadır. İstihdamı koruyan ve işverenleri zor duruma düşen işçilerin ücretlerinin kısmen de olsa alabilmesini sağlayan Kısa Çalışma Ödeneği yaşanan bu süreçte uygulama alanı bulmakta ve uygulanması otoriteler tarafından teşvik edilmektedir.

Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneğine 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 2. ek maddesinde yer verilmiş olup kısa çalışma kanunda, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle iş yerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya iş yerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak en az dört hafta durdurulması hallerinde, üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışmadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulama olarak tanımlanmıştır. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR) yaşanan süreç içerisinde Covid-19 un olası etkileri dikkate alarak “dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep” kapsamında Covid-19 özelinde kısa çalışma uygulaması başlatılmıştır.

Covid-19 sebebiyle faaliyetleri olumsuz etkilenen işverenler buna ilişkin kanıtlarla birlikte İŞKUR’un internet sayfasında (www.iskur.gov.tr) belirtilen adımları izleyerek ve internet sayfasında yer alan Kısa Çalışma Talep Formu ile Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilirler.

İşbu bilgi notunda Covid-19 özelinde kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği sürecinde sizlere rehber olabilmesi için kısa çalışma dönemi ve başvurusu sürecinde akla gelen soruları ve cevaplarını derlemeye çalıştık.

1. Kısa Çalışma Ödeneğine Kimler Müracaat Edebilir?

İş yerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak en az üçte biri oranında azaltan veya süreklilik koşulu aranmaksızın iş yerinde faaliyetini tamamen veya kısmen en az dört hafta durduran ve İŞKUR nezdinde kayıtlı olan işverenler kısa çalışma başvurusu yapabilecektir.

2. Kısa Çalışmadan Faydalanabilmek İçin Faaliyet Ne Kadar Azalmalıdır?

İş yerindeki haftalık çalışma süresinin geçici olarak en az üçte biri oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın iş yerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse, haftalık 45 saat çalışılan bir iş yerinde kısa çalışmadan faydalanılabilmesi için haftalık çalışma süresinin 30 saat veya aşağısına çekilmesi ve işbu uygulamanın en az dört hafta sürmesi gerekmektedir.

3. Faaliyeti 4 Haftadan Az Duran İşveren Kısa Çalışmadan Faydalanabilir mi?

3 aylık süre içerisinde en az 4 hafta süreyle faaliyetin durdurulması halinde kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilir. Faaliyeti 4 haftadan az duran iş yerleri için kısa çalışmadan faydalanılamamaktadır.

4. İşveren Kısa Çalışma Başvurusunda Bulunmak ve Kısa Çalışma İçin İşçinin Onayını Almak Zorunda mı?

Kısa çalışma başvurusu işçiler adına işverenler tarafından yapılmakta olup ilgili başvurunun yapılması için işverenin işçiden muvafakat alması gerekmemektedir. İşveren başvuru öncesi herhangi bir ilan ve bildirime de ihtiyaç duymamaktadır.

İş müfettişleri tarafından uygunluk tespitinin yapılmasının akabinde ise işveren kısa çalışmaya tabi işçilere işyerinde yazılı olarak ilan etmek suretiyle, mail veya elektronik ortam mesajları ile kısa çalışma ve uygulamasına yönelik bildirim yapabilir.

5. Alt İşveren – Asıl İşveren Durumlarında Kısa Çalışma Ödeneği Başvurusu Hangi İşveren Tarafından Yapılır?

Her iki işverenin de kendi koşullarına göre ayrı ayrı başvuru yapması gerekmektedir.

6. İşverenin Kısa Çalışmaya Ödeneğine Başvurması İçin Yönetim Kurulu Kararı Gerekli midir?

Covid-19 sebebiyle yapılacak olan kısa çalışmaya ilişkin başvurularda İŞKUR mevzuatı kapsamında yönetim kurulu tarafından karar alınması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. İdari Müdür tarafından da kararın alınması ve çalışanlara bildirilmesi yeterlidir.

7. Konkordato İlan Etmiş Bir İşveren Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanabilir mi?

Konkordato ilan edilmesi kısa çalışmadan yararlanmaya bir engel teşkil etmemektedir.

8. SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ve Maliye Borcu Bulunan Bir İşveren Kısa Çalışma Başvurusunda Bulunabilir mi?

SGK ve Maliye borcu bulunması kısa çalışma başvurusuna bir engel teşkil etmemektedir.

9. İşyerinin Farklı Şehirlerde Şubesi Olması Halinde Başvuru Nasıl Yapılmalıdır?

Farklı şehirlerde şubesi bulunan iş yerleri tarafından her bir şubesi için ayrı ayrı başvuru yapılabilir. Şube için yapılacak başvurunun şubenin bulunduğu yerdeki İŞKUR birimlerinin e-posta adreslerine yapılması gerekmektedir.

10. Kısa Çalışma Ödeneğinden Ne Kadar Süreyle Yararlanılabilir?

Kısa çalışma ödeneğinin süresi 3 ayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır. İşbu süre Cumhurbaşkanlığı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.

11. Başvuruda Belirtilen Süreden Önce Kısa Çalışma Sonlandırılabilir mi?

İşveren, kısa çalışma uygulaması devam ederken, Covid-19’un etkilerinin azalması ve normal faaliyetlerine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere 6 iş günü önce yazılı olarak bildirmek zorunludur. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

12. İŞKUR’a Verilen Kısa Çalışma Listesinde Değişiklik Yapmak Mümkün Müdür?

İş müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra yeni işçi ve/veya çalışılmayan sürenin arttırılması yeni bir başvuru olarak değerlendirilmektedir.

13. Kısa Çalışma Uygulaması Süresince Çalışılmayan Günler İçin Primler SGK’ya Nasıl Bildirilir?

Kısa çalışma uygulanan işçiler adına çalışılmayan günler için SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesinin “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilmesi gerekmektedir.

14. Daha Önce Başka Sebepler ile Kısa Çalışmadan Faydalanan İşveren Covid-19 Sebebiyle Tekrardan Kısa Çalışmadan Yararlanabilir mi?

Daha önceden kısa çalışmadan yararlanılması Covid-19 kapsamında kısa çalışmadan yararlanmaya engel değildir.

15. Kısa Çalışmadan Faydalanan İşverenin Prim Teşvikleri Kesilir mi?

4447 sayılı Kanun kapsamında uygulanan istihdam teşvikleri arasında kısa çalışma uygulamasından yararlanamama şartı bulunmadığı için kısa çalışma uygulanan iş yeri istihdam teşviklerinden yararlanabilir.

16. Hangi İşçiler Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilecektir?

İşçilerin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için, (i) işverenin kısa çalışma talebinde bulunması, (ii) iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde yer alması ve (iii) kısa çalışmanın başladığı tarihte 7226 sayılı yasada belirtilen çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması (Covid-19 nedeniyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde en az 450 gün prim ödemiş olması) gerekmektedir.

Sadece prim ödeme şartını sağlamadığı için kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanların daha önce çeşitli nedenlerle kesilmiş (yeni işe başlama vs.) son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden varsa kalan süre kısa çalışma süresini geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği olarak ödenir.

17. Kısa Çalışma Uygulamasında Beyaz Yaka – Mavi Yaka Ayrımı Var mı?

Kısa çalışma uygulamasında çalışanlar arasında ayrım yapılmamaktadır. Genel Müdür de dahil olmak üzere sigortalı olarak çalışan beyaz ve mavi yakalı tüm çalışanlar kısa çalışmaya dahil edilebilmektedir.

18. Nakil-Giriş Çıkışlar Nedeniyle Son 60 Gün Süre Şartı Etkilenir mi?

Sigortalı işçinin hizmet akdinde boşluk oluşturmayacak şekilde nakil giriş ve çıkış yapılması işsizlik ödeneğinden faydalanma şartı olan son 60 gün hesabında kesintiye neden teşkil etmeyecektir. Ancak işverenin farklı olup olmadığına bakılmaksızın son 60 gün içerisinde işten çıkış ve giriş arasında boşluk varsa 60 gün şartı sağlanamayacaktır.

19. İşçilerin Ücretlerinin, Sigorta Primlerinin veya İşsizlik Sigorta Primlerinin Ödenmemesi Kısa Çalışma Başvurusuna Engel midir?

İşçi ücretlerinin, sigorta primlerinin, işsizlik sigortası primlerinin ve işveren tarafından vergilerinin ödenme şartı kısa çalışma başvurusunda aranmamaktadır. Başvuru esnasında işveren tarafından bunların tahakkuk ettirilmiş olması yeterlidir.

20. Kısa Çalışma Kapsamında İŞKUR Tarafından Hangi Kalemler Ödenir?

Kısa çalışma kapsamında İŞKUR tarafından çalışılmayan günler için (i) işçinin son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan (ancak her halükârda aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyecek olan) günlük ortalama kazancının %60’ı ve (ii) genel sağlık sigorta primleri ödenir.

21. İşveren Kısa Çalışmadan Dolayı Doğan Ücret Farkını Çalışanlarına Ödemek Zorunda mıdır?

İŞKUR tarafından çalışılmayan süreler için işçinin son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan (ancak her halükârda aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyecek olan) günlük ortalama kazancının %60’ı ödenmektedir. İşbu tutar işçinin günlük ücretinden her halükârda az olacağı için işçi açısından ücret farkı doğmaktadır. Kısa çalışma süresince işverenin işçiye kısa çalışmadan doğan ücret farkını veya ayrı bir ücret ödemesini gerektiren yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Bununla birlikte işveren tarafından işçiye atıfet kabilinden ücret (zorunlu olmadan iyilik amacıyla ödenen ücret) ödeyebilir. Fakat bu ödemelerin ücret adı altında ödenmesi mümkün değildir. Ücret çalışma karşılığı ödendiği için faaliyetlerin durduğu veya önemli ölçüde azaldığı bir dönemde çalışılmayan süreler için ücret ödenemez. İşçiye yapılacak olan atıfet kabilinden ödeme ücret değil, tamamlayıcı bir sosyal destek niteliğinde olmalıdır.

22. İşveren Tarafından Tamamlayıcı Ücret Ödenmesi Durumunda Bu Ödemeler Bordrolara Nasıl Yansıtılmalıdır?

Yapılacak bu ödeme destek kapsamında ek ödeme niteliğindedir. Ödeme bordrolara ücret olarak değil “sosyal destek” olarak gösterilmelidir. Faaliyeti tamamen duran iş yerlerinde ücret bordrosu askı haliyle düzenlenmeyeceği için salt yapılan bu ödeme doğrultusunda bordro oluşturulmamalı, ödemeler izleyen ilk bordro işleminde ek ödeme olarak gösterilmelidir. İşbu ödemelerin belirli döneme özgü olduğu, süreklilik sarf etmediği ve giydirilmiş ücretin parçası olmadığı ödeme yapılan çalışanlara bildirilmeli ve ileride doğabilecek uyuşmazlıkları engellemek için yapılan bildirim kayıt altına alınmalıdır.

23. Kısa Çalışma Döneminde İŞKUR Tarafından Hangi Primler Karşılanır?

İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için İŞKUR tarafından sadece genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Kısa vadeli sigorta kollarına (iş kazası, meslek hastalığı ve işsizlik sigortası) ve uzun vadeli sigorta kollarına (emeklilik-ölüm-maluliyet) ait primler kısa çalışma ödeneği kapsamında İŞKUR tarafından karşılanmaz. İşveren tarafından çalışma yapılan süreler için ücret ve prim ödeme yükümlülüğü devam etmektedir.

24. Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği tutarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.

Bu kapsamda, işçilerin çalışmadığı günler için ödeme yapılacak olup, tamamen faaliyetin durdurulması halinde 1.752,40 ile 4.380,99 TL aralığında kısa çalışma ödeneği ödenebilmektedir.

25. Faaliyetin Tamamen Durması Halinde İşveren Olarak İşçiye Herhangi Bir Ödeme Yapılması Gerekiyor mu?

Covid-19 nedeniyle iş yerinde kısa çalışma yapılması durumunda, ilk bir haftaya ilişkin ücretin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. İşveren tarafından bu ücret ödemesi, İş Kanunu madde 40 uyarınca her gün için normal ücretin yarısı ödenecek şekilde yapılabilecektir. Zorlayıcı sebep doğrultusunda faaliyetleri tamamen duran iş yerlerinde kısa çalışma ödeneği ödemeleri bir haftalık süreden sonra başlamaktadır. Bu nedenle zorlayıcı neden ile kısa çalışmada azami süre olan 3 ay faaliyetlerin tamamen durması halinde en fazla toplam 83 gün süreyle ödeme yapılır.

26. Deneme Süresinde Olan İşçiler Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanabilir mi?

İşçi son 60 gün boyunca hizmet akdine tabi olma ve yasada belirtilen diğer tüm şartları taşıması halinde deneme süresi içerisinde olsa da kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilir.

27. Kısmi Süreli/Part-Time Çalışan İşçi Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanabilir mi?

Yasada kısa çalışma uygulamasında tam süreli çalışan ve kısmi süreli çalışan arasında bir ayrıma gidilmemiştir. İş yerinde kısmi süreli/part-time olarak çalışan işçi yasada belirtilen gerekli koşulları sağlaması halinde kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilir. Part-time çalışma süresinin haftalık 20 saatin altında olması gerekmektedir

28. Yabancı İşçiler Kısa Çalışma Ödeneğini Alabilir mi?

İş yerinde çalışanların kısa çalışmadan yararlanması açısından Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması ya da çalışma iznine dayalı yabancı olmasının bir önemi yoktur. İşsizlik sigortası primleri ödeyerek çalışmaları ve gerekli şartları taşımaları halinde yabancı işçiler de kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir.

29. Emekli Aylığı Alan İşçiler Kısa Çalışma Ödeneği Alabilir mi?

Emekli çalışanlar hakkında sosyal güvenlik destek primi kesildiği için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayacaktır. Ancak emeklilik öncesi bakiye işsizlik ödeneği kalan emekliler kısa çalışma süresiyle sınırlı olarak kısa çalışma ödeneği alabilirler. Bu hak, emeklilik öncesi ödenen işsizlik sigortası primlerinden doğan bir haktır.

30. Kronik Hasta ve 65 Yaş Üstü İşçiler Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanabilir mi?

Kronik hasta ve 65 yaş üstü olan işçiler de gerekli şartları taşımaları halimde kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmektedir.

31. Yarım Çalışma Ödeneğinden Faydalanan Kişi Aynı Süre İçerisinde Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilir mi?

Yarım çalışma ödeneğinden yararlanan işçi sadece iş yerinde faaliyeti azaltma şeklinde kısa çalışma uygulanması halinde, fiilen çalıştığı dönemde yarım çalışma ödeneğinden de yararlanabilir. Ancak çalışılan günden fazla yarım çalışma ödeneği ödenemez. Bununla birlikte faaliyetin tamamen durdurulması halinde sadece kısa çalışma ödeneği ödenir.

32. Kısa Çalışmaya Ait Ödemeler Kime, Ne Zaman ve Ne Şekilde Yapılır?

Kısa çalışmaya ait ödemeler, çalışılmayan süreler için işçinin kendisine ait bir banka hesabına her ayın 5’inde devlet tarafından ile aylık olarak yapılır. İŞKUR tarafından başvuruda kullanılan formlarda yapılan son güncelleme ile ödenekten faydalanacak sigortalıların birçoğunun PTT hesabı olmaması nedeniyle, PTT şubeleri üzerinden ödeme yapılması sorun oluşturacağından formlara IBAN bilgisi istenmiştir. IBAN bilgisinin PTT Bank’a ait olma zorunluluğu bulunmamaktadır.

33. Kısa Çalışma Ödeneği Hangi Vergilere Tabidir?

Kısa çalışma ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi değildir.

34. Kısa Çalışma Hak Edilen İşsizlik Ödeneğinden Mahsup Edilir mi?

Kısa çalışma ödeneğinden yapılan ödemeler işsizlik ödeneği süresinden düşülmektedir. Ödemelerin mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.

35. Kısa Çalışma Ödeneği Alınırken Rapor Ücreti Alınabilir mi?

Kısa çalışma ödeneği alındığı dönemde geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği durdurulur. Durdurulan dönem için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. İşverenlerin bu durumu İŞKUR’a bildirmesi gerekmektedir.

36. Kısa Çalışma Ödeneği Alınırken Sağlık Hizmetlerinden Yararlanılabilir mi?

Kısa çalışma süresince işçilerin çalışmadıkları günler için Genel Sağlık Sigortası primleri İŞKUR tarafından SGK’ya bildirilmekte olup ilgililer ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.

37. Kısa Çalışma Süresi Yıllık İzine Hak Kazanmak İçin Kazanılmış Sürelerden Sayılır mı?

4857 sayılı İş Kanunu madde 55/j bendi uyarınca kısa çalışmada geçen süre yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan hallerden kabul edilmektedir. Yıllık izin süresi hesabında kısa çalışma döneminde geçen süreler çalışılmış gibi kabul edilecek ve hesaplamaya dahil edilecektir.

38. Kısa Çalışma Ödeneğini Kesen Durumlar Nelerdir?

Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silah altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.

39. Kısa Çalışma Döneminde İşveren Tarafından İşçiler İşten Çıkartılabilir mi?

İş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir. Aksi bir gerekçeyle yapılan fesih nedeniyle ödenek bağlanmışsa yasal faiziyle işverenden geri alınır.

40. Kısa Çalışma Döneminde İşveren Tarafından Deneme süresi içerisindeki Çalışanların İş Sözleşmesinin Feshedilmesi Kısa Çalışma Ödeneğinin Sona Ermesine Sebebiyet Verir Mi? İşveren Tarafından Fesih Yapılabilir mi?

Kısa çalışma döneminde deneme süresindeki işçinin iş sözleşmesi işverence İş Kanunu madde 25/II numaralı bendinde yer alan sebepler hariç feshedilirse kısa çalışma ödeneği sona erecek ve ödenek bağlanmışsa bağlanan ödenekler yasal faizi ile işverenden geri alınacaktır. Deneme süresi içerisindeki işçi tarafından iş sözleşmesi feshedilirse bu durum kısa çalışma ödeneği bakımından sorun oluşturmayacaktır.

41. Kısa Çalışma Döneminde İşçinin Fesih Yapması veya İşçi ile İşverenin Anlaşarak İş İlişkisini Sona Erdirmesi (ikale) Mümkün mü?

İşçi tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi veya ikale doğrultusunda iş sözleşmesinin sona ermesi kısa çalışma uygulamasını sonlandırmaz.

42. Kısa Çalışmada Zorlayıcı Nedene Dayanarak ve Geçerli Neden ile Fesih Yapılabilir mi?

Yasal düzenleme çerçevesinde işveren açısından kısa çalışma döneminde başvuru yapılan iş yerinde 25/II hariç fesih yapmamak ödenek şartıdır. İşveren kısa çalışma uygulanan iş yerinde zorlayıcı veya geçerli nedene dayalı fesih yaparsa kısa çalışma ödeneği bağlanmışsa yasal faizi ile işverenden geri alınır.

43. Kısa Çalışma Döneminde Belirli Süreli İş Sözleşmesi ile Çalışan İşçinin İş Sözleşmesi Feshedilebilir mi?

Belirli süreli iş sözleşmesinin süre bitiminden önce işveren tarafından İş Kanunu madde 25/II de yer alan sebepler haricinde feshedilmesi halinde kısa çalışma ödeneği bağlanmışsa yasal faizi ile işverenden geri alınır. Ancak belirli iş sözleşmesinin süre bitimi sebebiyle sona ermesi işten çıkarma sayılmayacağı için belirli süreli iş sözleşmesinin süre bitimiyle sona ermesi ve sözleşmenin yenilenmemesi kısa çalışma uygulamasını sona erdirmez.

44. Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanmayan Bir İşçi İşten Çıkarılabilir mi?

İş yerinde herhangi bir işçinin İş Kanunu madde 25/II de yer alan sebepler haricinde işten çıkarılması durumunda kısa çalışma ödeneği bağlanmışsa yasal faizi ile işverenden geri alınır. İşten çıkarılan işçinin kısa çalışma ödeneğinden faydalanıp faydalanmadığının işveren yüklenen İş Kanunu madde 25/II harici fesih yasağı açısından bir ayrımı bulunmamaktadır.

45. Uzaktan Çalışma/Evden Çalışma Yaptırılması Faaliyetin Durması veya Azalması Anlamına Gelir mi?

İş yerinde işçilere uzaktan çalışma/evden çalışma yaptırılması salt faaliyetin durması veya azalması anlamına gelmemektedir. İş yeri faaliyetleri azalmadan da uzaktan çalışma/evden çalışma gerçekleştirebilir.

46. Uzaktan Çalışan/Evden Çalışan Bir İşçi İçin Kısa Çalışma Ödeneğine Başvurulabilir mi?

İşçilerin uzaktan çalışma/evden çalışma yapması kısa çalışma ödeneğine başvurmaya engel teşkil etmemektedir. Haftalık çalışma süresinin geçici olarak önemli ölçüde azalması durumunda uzaktan çalışma/evden çalışma yapan işçiler için de kısa çalışma ödeneğine başvurulabilir. Bu durumda işçi uzaktan çalışma/evden çalışma süresi boyunca haftada 30 saat veya altında çalışma gerçekleştirmelidir.

47. Faaliyetin Tamamen Durdurulması Söz Konusu Olduğunda Yürütülmesi Zorunlu İşler İçin Tam Süreli Personel Çalıştırılabilir mi?

İşveren kısa çalışmayı iş yerinin bütününde uygulamak zorunda değildir. Kısa çalışma döneminde tüm işçilerin çalışma süresinin azaltılması gerekmemekle beraber iş yerindeki toplam çalışma süresinin azaltılması yeterli olacaktır. Kısa çalışma döneminde iş yerinin bazı bölümlerinin tamamen durması bazı bölümlerin ise tam çalışması mümkündür. İşveren ihtiyaca göre sadece belirli bir birimde bulunabileceği gibi kısa çalışmayı iş yerinin her bir biriminde farklı süreler ile de uygulayabilir. İş yerinde zorunlu olarak tam çalışanların bulunması kısa çalışmaya engel değildir. İş yerinde toplam çalışma süresinin yasada belirtildiği şekilde azalması kısa çalışma başvurusu için yeterlidir.

48. İşçi Listesinde Kısa Çalışma Başlama Tarihleri İşçiler Arasında Farklılık Gösterebilir mi?

Her işçi için kısa çalışma başlama tarihi farklı belirlenebilir. İşçiler için farklı farklı tarihler belirlenmiş ise kısa çalışmaya başlandığı tarihte talepte bulunulan işçileri kapsayacak şekilde uygulamaya olacaktır.

49. Kısa Çalışma Sürecinde İşveren Çalışanlara Fazla Çalışma Yaptırabilir mi?

Kısa çalışma döneminde işverenin çalışanlara fazla çalışma yaptırması mümkün olmamakla beraber bu durum kısa çalışma ödeneğini kesecektir. İşverenin kısa çalışama döneminde fazla çalışma yaptırması durumunda işçilere ücretlerini tam ödeme ve yapılan fazla çalışmaya ait ücretleri de ödeme sorumluluğu doğacaktır.

50. Kısa Çalışma Sonrası İşveren Telafi Çalışması Yaptırabilir mi?

Covid-19 sebebiyle işi duran veya normal çalışma sürelerini önemli ölçüde azaltan işveren zorlayıcı sebebin ortadan kalkmasını takip eden 4 ay içinde telafi çalışması yaptırabilir. Bu kapsamda yapılan telafi çalışmaları günlük 3 saatten fazla ve tatil günlerinde olmamak şartıyla fazla çalışma ya da fazla sürelere çalışma teşkil etmez.

51. Kısa Çalışma Döneminde Geçici İşçi Çalıştırılabilir mi?

Kısa çalışma döneminde geçici işçi çalıştırılması işin yürütülmesini etkileyen bir zorlayıcı sebebin olmadığı anlamına geleceği için kısa çalışma döneminde geçici işçi çalıştırılması mümkün değildir.

52. İşçinin Bakiye Yıllık İzninin Bulunması Başvuruya Engel Teşkil Eder mi?

İşçinin bakiye yıllık izninin bulunması başvuruya engel teşkil etmemektedir.

53. Kısa Çalışma Süresinde İşçiye Yıllık/Ücretli İzin Kullandırılabilir mi?

Kısa çalışma uygulamasına geçildikten sonra işçiye yıllık izin kullandırılmasını yasa engellememektedir. Fakat kısa çalışma ödeneği ödenmeye başladığı tarihten itibaren ücretli izin kullanımı sona veya durur. Kısa çalışma ödeneği alan işçi yönünden yıllık izin kullanımı söz konusu ise durumun İŞKUR’a bildirilmesi ve mükerrer ödeme yapılmasının önüne geçilmesi gerekmektedir. Aksi halde yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilebilir.

54. İş Müfettişinin Yapacağı Uygunluk Tespiti Nedir?

İşverenin, kısa çalışma talebinin uygunluğuna ilişkin iş müfettişleri tarafından yapılan inceleme faaliyetlerini ifade etmektedir. Örneğin, Covid-19 salgınından olumsuz etkilendiğine ilişkin durumun tespiti anlamını taşımaktadır. İŞKUR’a teslim edilen belgeler uygunluk tespiti yapılabilmesi için İş Teftiş Grup Başkanlıklarına gönderilmektedir. Kısa çalışma uygulamaya yönelik talebin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması gerekmektedir.

55. Uygunluk Tespiti Geriye Dönük Yapılabilir mi?

Kısa çalışma başlama tarihi, iş müfettişlerinin iş yerinde yaptığı uygunluk tespiti inceleme tarihinden önce olabilir. Böyle bir durumda kısa çalışma başlama tarihinden inceleme tarihine kadar olan dönem için müfettişin belirlediği oranda kısa çalışma ödemesi yapılacak, inceleme tarihinden sonraki dönem için değişen oranlı uygulama yapılabilecektir.

56. Uygunluk Tespiti İçin İşyeri Ziyaret Edilir mi?

Covid-19 kapsamında yapılan kısa çalışma başvurularının uygunluk tespitinde tüm incelemeler mahalline gidilmeksizin Rehberlik ve Teftiş Başkanlığında veya Grup Başkanlıklarında sadece ilgili başvuru evrakı ve ekleri üzerinden ve tespit tutanağı düzenlenmeksizin gerçekleştirilecektir.

57. İşbaşı Eğitim Programından Faydalanan Bir İşverenin Kısa Çalışmaya Başvurmasının Mezkûr Program Açısından Sonuçları Nelerdir?

İşverenler, kısa çalışmadan yararlandıkları dönemde işbaşı eğitim programı kapsamında katılımcı talebinde bulunamamaktadır fakat işbaşı eğitim programı devam ederken kısa çalışma başvurusunda bulunulan ve kısa çalışma ödeneğine hak kazanan iş yerinde mevcut işbaşı eğitim programları devam edebilmektedir. İşverenlerin talepleri doğrultusunda işbaşı eğitim programlarına ara verilmesi mümkündür.

58. İşverenin Kayıt Tutma Zorunluluğu Var mı?

Kısa çalışma uygulayan işveren, işçilerin çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır.

59. Hatalı Bilgi Verilmesi Durumunda Uygulanacak Yaptırım Nedir?

İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren işleyen yasal faizi ile işverenden tahsil edilir.

Saygılarımızla,

DEMİRÇİN – EMRE HUKUK BÜROSU

Hazırlayanlar: Av. Gözde EMRE – Av. Sarp Saruhan YILMAZ

İşbu bilgilendirme notu, 08 Nisan 2020 tarihi itibariyle ülkemizde yaşanan güncel gelişmeler doğrultusunda, konu hakkında genel bilgilendirme amaçlı yazılmış olup herhangi bir görüş veya yönlendirme olarak düşünülmemelidir. Somut olaylar özelinde sorular ve sorunlar bakımından hukuki danışman görüşü alınması gerekmektedir.